Paard met een dik been altijd spoed!
Het komt regelmatig voor dat een paard een dik been heeft, fors kreupel is, sloom is en koorts heeft. Meestal heeft het paard dan einschuss. Het is belangrijk om de dierenarts te raadplegen. Einschuss is altijd spoed!
Einschuss is een ontsteking van de onderhuid. Vaak zijn de bloedvaten (vasculitis) en de lymfebanen (lymfangitis) ook ontstoken. Door de ontsteking wordt er veel vocht geproduceerd wat onder de huid gaat zitten, oedeem. Hierdoor wordt het been dik.
Een complicatie van einschuss is een olifantsbeen. Hierbij blijft het been chronisch dik en pijnlijk.
Oorzaken
Einschuss wordt veroorzaakt door een infectie met bacteriën. Vaak zijn dit de bacteriën die normaal ook op de huid voorkomen commensalen genaamd, dit zijn de streptokokken en stafylokken. Deze bacteriën zijn relatief onschuldig en zijn dan ook niet het primaire problemen maar zij grijpen hun kans op het moment dat de natuurlijk weerstand van de huid vermindert is. Dit kan bijvoorbeeld door een wondje aan het been, door mok, een mijtinfectie, zonnebrand of andere huidaandoeningen zoals sarcoidose.
Verschijnselen
Einschuss bestaat in verschillende gradaties maar vaak komt het acuut en heftig opzetten. Vaak is het been gezwollen vanaf de kroonrand tot en met de sprong of voorknie en in sommige gevallen kan de zwelling oplopen tot de lies of de elleboog. De zwelling kan zo fors zijn dat gewrichten, pezen en andere structuren niet meer te onderscheiden zijn. Het oedeem kan zich in een paar uur over het hele been verspreiden.
Door de zwelling komt er spanning op de huid te staan, dit is pijnlijk. Door de dikte van het been en de pijnlijkheid zijn de paarden vaak kreupel. Als het been erg dik wordt en er teveel spanning op de huid komt te staan kan de huid stuk gaan en lekt er serum (heldere gele vloeistof) uit het been.
Vaak krijgen de paarden ook koorts (boven de 38 graden Celsius), zijn ze slomer en hebben ze een verminderde eetlust. Vaak heeft het aangetaste been een wondje, mok of een andere huidaandoening.
Einschuss kan ook minder heftig zijn dan boven beschreven beeld, de zwelling kan minder zijn en paarden hoeven niet altijd koorts te hebben en kreupel te zijn.
Diagnose
Als u uw paard vindt met een dik been is het raadzaam om de dierenarts te raadplegen. De diagnose wordt gesteld op basis van de klinische verschijnselen dus de zwelling, het vinden van bijvoorbeeld mok of een andere huidaandoening, koorts en kreupelheid.
Andere oorzaken voor een dik been zijn bijvoorbeeld een peesblessure, een fractuur, een gewrichtsverstuiking en een gewrichtsontsteking. Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen de verschillende aandoeningen omdat de behandeling vaak anders is. Door de zwelling is het echter niet altijd mogelijk om het been goed te onderzoeken. Daarnaast kan het been ook erg pijnlijk zijn waardoor het paard het been ook niet goed laat onderzoeken. Dan is het nodig om het onderzoek te herhalen als de zwelling en de pijnlijkheid minder zijn geworden.
Een andere oorzaak voor een dik been zijn stalbenen, dit komt echter meestal aan 2 of 4 benen voor, de paarden zijn niet kreupel, hebben geen koorts en na beweging wordt de zwelling minder.
Behandeling
Het is belangrijk om een paard met einschuss snel en accuraat te behandelen. Als de behandeling niet snel en goed wordt opgestart kan het paard een olifantsbeen krijgen. Einschuss is dus altijd spoed! Dus gelijk de dierenarts bellen.
De behandeling voor einschuss bestaat uit een behandeling met ontstekingsremmers en antibiotica voor meerdere dagen. Als de dierenarts aanwezig is zal hij de therapie opstarten door middel van injecties waarnaar de eigenaar de therapie verder door kan zetten.
Als het been weer wat dunner is en het paard weer wat kan stappen is het zinvol om meerdere keren per dag kleine stukjes te stappen. Dit helpt de doorbloeding en zorgt voor meer afvoer van het vocht. Afhankelijk van de oorzaak kan het been ook gekoeld worden. Bij mok echter is dit juist af te raden. Ook als de huid al serum aan het lekken is, is koelen af te raden.
Bij een duidelijke onderliggende oorzaak zoals een wondje of mok is het ook belangrijk om deze aandoening te behandelen. Dit is belangrijk om herhaling van einschuss te voorkomen.
Prognose
Bij een eerste keer einschuss en een adequate en snelle behandeling is de prognose goed. Is het been echter al langere tijd dik of slaat de medicatie niet aan, dan wordt de prognose minder gunstig. Vaak blijft het been dan dik of komt de einschuss vaker terug.
Als ook de lymfebanen ontstoken zijn (lymfangitis) kan een olifantsbeen ontstaan. Een olifantsbeen is chronisch dik en vaak ook pijnlijk en het paard blijft vaak kreupel. Ook is het been gevoeliger voor einschuss.
Vocht en eiwitten worden normaal gesproken door lymfebanen afgevoerd. Lymfebanen hebben een dunne wand en zonder spiervezels en zijn daardoor erg kwetsbaar. Wanneer ze een langere tijd of vaker ontstoken zijn kan er permanente schade ontstaan aan de lymfebanen. Ze kunnen het vocht niet meer afvoeren en daardoor blijft er oedeem in het been en blijft het been dik. Door het oedeem ontstaat er bindweefselvorming en kan de huid gaan vervormen.
Preventie
Het is niet altijd eenvoudig om einschuss te voorkomen. Soms is de oorzaak een erg klein wondje wat niet opvalt totdat het paard einschuss ontwikkelt. Op het moment dat het paard last heeft van mok of een andere huidaandoening is het zaak om dit adequaat te behandelen om einschuss te voorkomen. Let dus ook goed op wondjes op het been en als het paard een wond heeft waarvoor de dierenarts niet gebeld wordt omdat deze oppervlakkig lijkt, verzorg het dan wel goed en houdt het paard en het been goed in de gaten. Bij twijfel de dierenarts bellen.
